Ja, je mag een renteloze lening verstrekken, maar dit vraagt om zorgvuldige overweging van de voorwaarden en de mogelijke fiscale gevolgen. Een renteloze lening betekent dat de geldnemer alleen de hoofdsom terugbetaalt, zoals bij een lening aan Mark van twee vrienden waarbij geen rente wordt gerekend.
Op deze pagina leer je alles over de werking, de fiscale en juridische regels in Nederland, en de specifieke aandachtspunten bij het uitlenen aan familie of werknemers. We bespreken ook de risico’s en hoe je een waterdichte overeenkomst opstelt.
Een renteloze lening is een lening waarbij de geldnemer geen rente betaalt over het geleende bedrag, maar uitsluitend de oorspronkelijke hoofdsom terugbetaalt aan de geldgever. Het werkt doorgaans via een duidelijke afspraak of overeenkomst waarin het geleende bedrag en de afspraken over de aflossing zijn vastgelegd, zonder dat hierbij een percentage voor rente in rekening wordt gebracht. Dit betekent dat de maandelijkse of periodieke betalingen puur gericht zijn op het afbetalen van het initiële bedrag.
Dergelijke leningen zie je vaak in informele settings, zoals bij het uitlenen van geld aan familie of vrienden, maar ook in specifieke gevallen zoals promotionele acties voor een “0 procent rente lening” bij de aankoop van bijvoorbeeld een auto, of bij overheidsregelingen zoals studiefinanciering, waarbij het geleende geld een rentepercentage van 0% kan hebben. Het is voor een autokoper bij een lening met 0 procent rente verstandig om na te gaan of eventuele kortingen op de aankoopprijs niet zijn opgeofferd om de renteloze constructie mogelijk te maken, zodat je zeker weet dat je de meest voordelige optie kiest.
De belangrijkste fiscale regel voor renteloze leningen in Nederland is dat de Belastingdienst het rentevoordeel voor de ontvanger kan zien als een schenking, zelfs als je mag een renteloze lening verstrekken. Dit betekent dat het voordeel dat de geldnemer geniet door geen rente te betalen, kan worden belast als een gift. Als dit ‘fictieve’ rentevoordeel de jaarlijkse vrijstelling voor schenkbelasting overschrijdt, moet de geldnemer hierover schenkbelasting betalen. Om deze schenkingsgevolgen te voorkomen, verwacht de Belastingdienst dat bij onderhandse leningen, met name tussen familieleden, een marktconforme rente wordt gehanteerd. Een belangrijke uitzondering hierop is de renteloze lening voor de aanschaf van een fiets in het kader van de cafetariaregeling en Werkkostenregeling (WKR) voor werknemers, waarbij het rentevoordeel onbelast blijft. Het is dus van belang om altijd de meest actuele regels en richtlijnen van de Belastingdienst te raadplegen om onverwachte belastingheffingen te voorkomen.
Om een renteloze lening te verstrekken, zijn de belangrijkste juridische voorwaarden gericht op het zorgvuldig documenteren van de afspraken en het beheersen van de fiscale gevolgen, zelfs al mag je een renteloze lening verstrekken. Hoewel je geen rente in rekening brengt, moet de lening juridisch gezien voldoen aan “zakelijke voorwaarden” om te voorkomen dat de Belastingdienst het rentevoordeel als een schenking beschouwt, met mogelijke schenkbelasting als gevolg.
Dit betekent dat een duidelijke en schriftelijke leenovereenkomst essentieel is, die alle cruciale elementen van een normale lening bevat. Hierin moeten in ieder geval het leenbedrag, het leendoel, een helder aflossingsschema en de looptijd zijn vastgelegd. Zelfs de rentehoogte, die dan op 0% staat, moet expliciet worden benoemd. De juridische praktijk en rechtspraak van de Nederlandse belastingrechter benadrukken dat een lening als “onzakelijk” wordt vermoed als een onafhankelijke derde onder dezelfde zekerheden en voorwaarden geen lening zou zijn aangegaan. Om deze reden wordt voor onderhandse leningen, ook aan familie of vrienden, vaak geadviseerd om een marktconforme rente te hanteren, of in ieder geval de fiscale gevolgen van het ontbreken daarvan goed te overwegen en vast te leggen.
Een renteloze lening aan familie of werknemers werkt doorgaans via een privéovereenkomst met veel flexibiliteit in de voorwaarden, waarbij de geldnemer de hoofdsom terugbetaalt zonder rente. Deze leningen worden vaak verstrekt wanneer de geldnemer moeilijk aan financiering kan komen via traditionele banken, of om familierelaties of de werknemersrelatie te ondersteunen. Hoewel je mag een renteloze lening verstrekken, is het cruciaal dat de afspraken schriftelijk worden vastgelegd in een gedetailleerde leenovereenkomst. Dit document moet helder het leenbedrag, het aflossingsschema, de looptijd en expliciet het 0% rentepercentage vermelden, om misverstanden en fiscale complicaties te voorkomen.
Voor de Belastingdienst moet een lening, zelfs renteloos, voldoen aan zakelijke voorwaarden. Het ontbreken van rente wordt namelijk gezien als een rentevoordeel dat als schenking kan worden belast als het de jaarlijkse vrijstelling overschrijdt, vooral bij leningen binnen de familiekring. Daarom is het verstandig om in de overeenkomst te overwegen om een marktconforme rente vast te stellen, zelfs als deze vervolgens (deels) wordt kwijtgescholden via een schenking om zo de schenkbelastingvrijstelling te benutten. Voor werknemers kan een renteloze lening, bijvoorbeeld voor een fiets via de Werkkostenregeling (WKR), fiscaal aantrekkelijk zijn, waarbij het rentevoordeel onbelast blijft. In beide gevallen is een duidelijke contractuele afspraak essentieel om zowel de relatie te beschermen als fiscale verrassingen te vermijden.
Hoewel je mag een renteloze lening verstrekken, brengt dit aanzienlijke risico’s en gevolgen met zich mee, vooral op fiscaal, financieel en relationeel gebied. Ten eerste kan het rentevoordeel voor de geldnemer door de Belastingdienst als een schenking worden gezien, wat kan leiden tot onverwachte schenkbelasting voor zowel de geldnemer als de geldgever als de jaarlijkse vrijstelling wordt overschreden. Daarnaast loopt de particuliere uitlener van geld, zoals familie of vrienden, een aanzienlijk financieel risico op betalingsproblemen en zelfs het geheel niet terugkrijgen van de lening, vooral omdat er geen wettelijke bankbescherming of onderpand is zoals bij commerciële leningen. Dit gebrek aan formele zekerheden kan leiden tot juridische en fiscale complicaties als de afspraken niet waterdicht zijn, en creëert bovendien een groot risico op geschillen en relatieconflicten tussen de betrokken partijen wanneer er meningsverschillen ontstaan over aflossingstermijnen of de duur van de lening.
Voor het opstellen van een correcte overeenkomst voor een renteloze lening, die zowel juridisch houdbaar is als fiscale complicaties voorkomt, is het essentieel om alle gemaakte afspraken nauwkeurig schriftelijk vast te leggen. Dit document, waarin expliciet staat dat je een renteloze lening mag verstrekken, voorkomt onduidelijkheden en geschillen tussen geldlener en geldgever en moet minimaal de volgende elementen bevatten:
Ondanks de renteloze aard van de lening is het om fiscale verrassingen te vermijden cruciaal om in de overeenkomst aandacht te besteden aan het rentevoordeel. De Belastingdienst verwacht namelijk bij onderhandse leningen een marktconforme rente je kunt ervoor kiezen deze vast te stellen en vervolgens (deels) kwijt te schelden via een schenking, om zo binnen de jaarlijkse schenkbelastingvrijstellingen te blijven.
Ja, je mag nog een aflossingsvrije hypotheek afsluiten in 2025, maar dit kent duidelijke beperkingen. Verschillende banken en aanbieders blijven deze vorm van lenen aanbieden aan consumenten in Nederland. Het aflossingsvrije deel van je woninghypotheek is echter gemaximaliseerd tot 50% van de woningwaarde, ongeacht of het een nieuwe of overgesloten hypotheek betreft. Dit betekent dat het resterende deel van de lening annuïtair of lineair moet worden afgelost. Daarbij is een nieuw afgesloten aflossingsvrije hypotheek vanaf 2025 niet meer te combineren met de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). De rente over het aflossingsvrije deel blijft wel aftrekbaar. Deze specifieke voorwaarden illustreren de diverse mogelijkheden die er zijn op de leenmarkt, naast bijvoorbeeld de situatie waarin je een renteloze lening verstrekt.
Renteloos lenen betekent dat de geldnemer de oorspronkelijke hoofdsom van de lening terugbetaalt aan de geldgever, maar hierover geen rente betaalt. Dit onderscheidt het van een standaardlening, waarbij men rente betaalt over het volledig leenbedrag, en betekent dat er geen extra kosten zijn voor het ‘gebruik’ van het geld zelf. Hoewel je mag een renteloze lening verstrekken, is het kenmerkend dat de maandelijkse of periodieke betalingen uitsluitend gericht zijn op het afbetalen van het geleende bedrag. Een specifieke vorm hiervan is de renteloze lening met uitgestelde betaling, waarbij een consument gedurende een afgesproken termijn zelfs geen rente en aflossing hoeft te betalen, zoals soms bij promotionele acties voorkomt.
“Vrij lenen” verwijst naar de flexibiliteit in de voorwaarden en de herkomst van de lening, vaak buiten de traditionele banken om, terwijl renteloos lenen specifiek betekent dat er geen rente wordt betaald over het geleende bedrag. Bij ‘vrij lenen’, zoals een onderhandse lening van ouders, familie of vrienden, stemmen partijen zelf de rente- en terugbetalingsvoorwaarden af. Dit kan betekenen dat de rente lager is dan marktconform, of zelfs volledig ontbreekt, mits dit zorgvuldig wordt vastgelegd en rekening wordt gehouden met fiscale gevolgen, zelfs al mag je een renteloze lening verstrekken. Het grote verschil is dus dat ‘vrij lenen’ de brede context van aangepaste voorwaarden en keuzevrijheid omvat, terwijl ‘renteloos lenen’ slechts één specifieke voorwaarde (geen rente) binnen een lening betreft. Een lening met flexibele voorwaarden kan nog steeds rente bevatten, terwijl een renteloze lening altijd zonder rente is, ongeacht andere afspraken.
De fiscale gevolgen van een renteloze lening voor de geldgever liggen voornamelijk in de manier waarop de Belastingdienst de lening interpreteert. Hoewel je mag een renteloze lening verstrekken, kan het rentevoordeel dat de geldnemer geniet, door de Belastingdienst worden gezien als een schenking. Dit betekent dat de geldgever, indien het voordeel de jaarlijkse vrijstelling voor schenkbelasting overschrijdt, mogelijk schenkbelasting verschuldigd is. Een nog zwaarderwegend gevolg ontstaat wanneer de Belastingdienst de renteloze lening als een “onzakelijke lening” bestempelt, vooral als deze excessief is of niet aan marktconforme voorwaarden voldoet, zelfs zonder rente. In zo’n geval kan dit leiden tot grote fiscale gevolgen inclusief boetes voor de geldgever. Dit kan zelfs uitmonden in een belastingheffing als winstuitdeling inkomstenbelasting, waardoor de geldgever een inkomstenbelastingbetalingsplicht heeft over een fictief rendement of voordeel dat door de Belastingdienst wordt berekend.
Voor de geldnemer van een renteloze lening is het belangrijkste fiscale gevolg de mogelijke heffing van schenkbelasting. Zelfs als je mag een renteloze lening verstrekken, ziet de Belastingdienst het financiële voordeel dat de geldnemer geniet door geen rente te betalen – het zogenaamde ‘rentevoordeel’ – vaak als een schenking. Dit fictieve rentevoordeel wordt jaarlijks berekend en, wanneer het de geldende vrijstellingen voor schenkbelasting overschrijdt, moet de geldnemer hierover belasting afdragen. Dit kan leiden tot een aanzienlijke en onverwachte financiële last. Het is daarom voor de geldnemer van groot belang om dit scenario mee te nemen in de afspraken en eventueel proactief een marktconforme rente te hanteren of duidelijke afspraken te maken met de geldgever over de afhandeling van een eventuele schenkbelastingaanslag.
Ja, je mag nog aflossingsvrij lenen, maar de mogelijkheden zijn sinds 2025 aangescherpt en voornamelijk gericht op de aflossingsvrije hypotheek. Hoewel het financieren van een deel van de woningwaarde nog steeds op aflossingsvrije basis kan, zijn er beperkingen; zo is een nieuw afgesloten aflossingsvrije hypotheek niet langer te combineren met de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Het goede nieuws is dat, ondanks deze restricties bij het aangaan van de lening, je als huiseigenaar veel flexibiliteit behoudt. Je kunt namelijk bij een aflossingsvrije hypotheek onbeperkt boetevrij extra aflossen uit eigen middelen om je schuld te verlagen en rentekosten te besparen. Deze optie tot boetevrij extra aflossen is een belangrijke eigenschap van veel leningen in Nederland, inclusief bijna alle persoonlijke leningen, die vaak zonder beperking extra aflossing boven het maandbedrag toestaan. Dit staat in contrast met de complexere fiscale overwegingen die gelden wanneer je bijvoorbeeld zelf mag een renteloze lening verstrekken. Het is wel altijd verstandig de exacte voorwaarden voor boetevrij aflossen in je eigen leningsovereenkomst na te lezen.
Renteloos lenen betekent dat de geldnemer de oorspronkelijke hoofdsom van de lening terugbetaalt zonder hierover rente te betalen. Je mag een renteloze lening verstrekken, maar dit is alleen toegestaan onder strikte voorwaarden om te voorkomen dat de Belastingdienst het rentevoordeel ziet als een verkapte schenking. Dit betekent dat de lening, zelfs zonder rente, zakelijk moet zijn en een duidelijke, schriftelijke overeenkomst vereist die het leenbedrag, aflossingsschema, looptijd en expliciet het 0% rentepercentage vermeldt. Om fiscale verrassingen te vermijden, vooral bij leningen aan familieleden of vrienden, verwacht de Belastingdienst dat er een marktconforme rente wordt gehanteerd. Als de rente op 0% blijft, kan het ‘fictieve’ rentevoordeel boven de jaarlijkse vrijstellingen voor schenkbelasting komen, waarna de geldnemer of geldgever schenkbelasting verschuldigd kan zijn.
Vrij lenen betekent dat de voorwaarden van de lening, inclusief rente en aflossing, flexibel worden afgesproken tussen de geldgever en geldnemer, vaak buiten de traditionele banken om, zoals bij een onderhandse lening van familie of vrienden. Het belangrijkste verschil met andere leningen is de mate van keuzevrijheid en maatwerk. Waar ‘vrij lenen’ een breed scala aan aangepaste voorwaarden omvat, kan dit ook inhouden dat de rente lager is dan marktconform, of zelfs volledig ontbreekt – in dat geval spreken we van een renteloze lening, zelfs al mag je een renteloze lening verstrekken. De afspraken zijn bij ‘vrij lenen’ in principe onderhandelbaar en kunnen dus verder gaan dan alleen het rentepercentage. Dit biedt een contrast met reguliere bankleningen, zoals persoonlijke leningen of doorlopende kredieten, waar de voorwaarden (rente, looptijd, aflossingsschema) door de kredietverstrekker worden vastgesteld, hoewel bij bijna alle persoonlijke leningen wel de mogelijkheid bestaat tot boetevrij extra aflossen. Bij vrij lenen van familie of vrienden is het cruciaal om, juist vanwege de flexibiliteit, duidelijke afspraken op papier te zetten en te ondertekenen om misverstanden en fiscale complicaties te voorkomen, iets wat bij reguliere leningen al standaard is via de algemene voorwaarden van de bank.